Türkiye gibi her bölgesinde farklı mutfağa, farklı damak tatlarına sahip bir ülkede lezzetle ilgili yazı yazmak hem kolay hem de zor. Kolay çünkü yazacak yiyecek ve içeceğin sonu yok. Zorluğu ise az bilinen ve özel olan lezzetleri bulup yazmak.
Neyse ki İzmir'in Tire ilçesine bağlı Cambazlı Köyü'nde karşılaştığım lezzetlerin birçoğunu ilk defa denediğim gibi yakın çevremde de bilene rastlamadım. Bereketli Menderes Ovası'nın yanıbaşında ki heybetli Güme Dağı'nın yamaçlarına kurulmuş olan Cambazlı Köyü'ndeki Efe Restoran'ı ve burada yaratılan lezzetleri anlatmadan önce, sanırım bölgenin geçmişini anlatmak daha uygun olur. Böylece bu içecek ve yiyeceklerin hangi kültürlerin etkisiyle ortaya çıktığını da anlamış oluruz.


 

Tire'nin tarihi Lidya dönemine kadar uzanıyor. Lidya için Tire'nin önemi büyük çünkü kent, konumu itibariyle o dönemin metropolleri diyebileceğimiz Efes ve Sardes kentlerinin tam ortasında. Efes, Tire, Bozdağ, Sardes hattı o dönemin en önemli ticaret yolu. Bu ticari hareketlilik farklı kültürlerin de buraya gelmesini sağlamış. O günlerden başlayan bu çok kültürlülük Türkler'in bölgeye hâkim olmasından sonra da devam etmiş. II. Mahmut döneminde Bektaşiler, Aydınoğulları döneminde Efes halkının bir bölümü, Büyük İskender zamanında ise Filistin'den getirilen Yahudiler Tire'de iskan edilmiş. Mübadele yıllarında da Girit Adası'ndan gelen Türkler bölgeye yerleşmiş. Yüzyıllar boyu süren göçler ve ticaret yaşamı Tire'nin zengin yeme içme kültürünün kaynağı olmuş.
Efe Restoran'ın sahibi Hasan Doğan'da bu mirasa sahip çıkıp yaşatanlardan. Biyoloji öğretmenliğinden emekli olduktan sonra Tire'nin Cambazlı köyünde açtığı lokantada eşiyle birlikte kendi yetiştirdikleri otlardan, sebzelerden ve meyvelerden inanılmaz tatlar yaratıyorlar. Özellikle zeytinyağlı ot yemeklerinin çeşitliliği ve lezzeti Ege'ye çok uygun düşüyor. Kabak çiçeği dolması, menengiç otu, deniz börülcesi, radika ve ısırganın yanı sıra yirmi çeşit ottan yaptıkları salataları mekanın öne çıkanları. Ancak Efe Restoran'ı ilginç yapan nefis zeytinyağlılarından çok Tire'de yıllar önce içilen ancak artık üretilmeyen çeşitli şerbetler. Geçmişte Tire'nin zengin halk mozayiğinde yaşamış Yahudiler'den kalan bir içecek olan 'subiya' Hasan Doğan'ın sayesinde tekrar sofralardaki yerini almış. Subiya kavun çekirdeği suyu ile sütün karışımından elde ediliyor. Ancak Hasan Doğan formülü ile ilgili daha fazla detay vermiyor. Bir başka ilginç içecek ise 'filiskin'. Yabani bir nane türünden üretilen filiskin özellikle sıcak yaz günlerinde ferahlatıcı bir etkiye sahip. Bir tür dağ çayı olan 'polomis' sıcak içiliyor. Hem gribe iyi geliyor, hem de rahatlatıcı bir etkisi var. Ayrıca Güme Dağı'nın bereketli topraklarında yetişen karadut ve kızılcıktan yapılan şerbetler her ne kadar yabancısı olmadığımız tatlar olsa da burada ki lezzetleri çok farklı.
Yolunuz belki Tire'ye düşmeyebilir, ancak İzmir'e gitme ihtimaliniz varsa mutlaka bu ilçeye uğramalı ve bu muhteşem lezzetlerle tanışmalısınız. Eğer böyle bir fırsatınız olursa yemeğinizi 'karadutlu lor peyniri' ile sonlandırmalısınız.

Son bir not: Cambazlı Köyü'ne Tire'nin merkezinden geçtikten 4 km sonra ulaşıyorsunuz.
Efe Restoran Tel: 0232-511 09 32/33 Cambazlı-Tire

 

Bu makale Gate dergisinde Eylül 2004 de yayınlanmıştır.