Yazı: İzzeddin Çalışlar Fotoğraf: Arif Aşçı/ Fatih M. Demirkol/ Haluk Çobanoğlu/ İbrahim Göksungur/ Mehmet Mutaf/ Ömer Kokal/ Sıtkı Kösemen/ Şakir Eczacıbaşı

 

Kanıtı şarkılardır. "İçimde derin bir aşk var sana karşı," diyesi gelenler, hep şarkılara sarılır. İstanbul'un ortasından geçip giden su yolunun iki yakanın âşıklarına "Kimse seni benim gibi uzaktan sevemedi," deme şansı tanımasından olsa gerek, İstanbul'un diğer romantik şehirlerden bir farkı vardır. Bu kentin aşkları, bu kentin romantik noktalarıyla anılmaz. Sanki her âşığın bir ikinci sevgilisi daha vardır, o da kentin kendisidir. Kimi zaman bir cami silueti, kimi zaman yemlenen güvercinler, kimi zaman Pierre Loti ile Aziyade'dir aşkı dile getirmeyi sağlayan. Ertesi gün değişir, bir iskele oluverir. Bir vapur düdüğü, iki elin paylaştığı bir simit ve çay bardağı, hatta gariptir ama Salacak'ta gün batıyorsa, uzaktan gelen bir ezan sesi bile insanı âşık edebilir yanındakine. Ve insan ister istemez düşünür: "Yoksa aşk, İstanbul'un hissettirdiklerinin sevgiliye yansımasından mı ibaret," diye... Romans o denli yakışır ki bu dekora, Kızkulesi'ni Avrupalılar Leandros Kulesi diye anarlar. Oysa Leandros'un, sevgilisi Hero'ya gitmek için denizi aştığı yer burada değil, Gelibolu'dadır. Olsa olsa her görene aşkı çağrıştırdığından öyle anılır. Yoksa neden olsun?


 

Gümüşsuyu'nda Çam Palas'ın bahçesinde tarifsiz güzelliğiyle yürüyüş yapan Rus Prenses Tamara'yı taa karşı yakadan, Üsküdar'dan düşleyen delikanlıların gözyaşları o parke taşlara dökülmüş çünkü. Dillere destan Belkıs hanımın âşıkları o yokuşları arşınlamış. O yıllar geçmiş, yerine başka yüzyıl gelmiş ama aşkın kural tanımama gücü hep sürmüş. Siz kolay mı zannediyorsunuz Fener'de duvarın üzerine kalp çizmeyi?! Yıldız Parkı'ndaki erguvan ağacının sert gövdesine çakıyla kalp çizmek de çok zordur. Elleri çizik içinde kalır insanın. Ya da mahalledeki caminin duvarına "Ali Ayşe'yi seviyor" yazmak ne büyüklükte bir cesaret gerektirir ? Haldun Taner'in "Kızkulesi'nin aklı olsa, Galata Kulesi'ne varırdı, bir sürü çocukları olurdu..." demesi de boşa değil. Üç ayrı kara parçasına, bir de üstüne adalara yayılmış şehir, sanki birleşmelere doğal engeller koymuş gibidir. Zaten o engellerdir bitmez tükenmez aşk ateşinin yakıtı. Engeller yıkılmadan büyük aşk yaşandığı nerede görülmüş?


 

Daha haçla hilal var Kuzguncuk'da. Altında bin bir randevu verilen saat var. Ihlamur Kasrı var... Onların gördükleriyle duydukları da İstanbul âşıklarına daha bir kaç yüzyıl yeter. Bir bakın etrafınıza. Şu okuldan çıkan çocuklar, köşedeki manav, motosikletli polis, ünlü kadın romanları yazarı, aşk filmlerinin unutulmaz yönetmeni, emekli astsubay, yeni yapılan otelin sahibi, balıkçı Hasan, türbanlı kız, bu satırların yazarı... Hepsinin kalbi bir başka atıyor bugün. İçlerinde bir şeyler kıpırdıyor. Hepsi âşık çünkü. Başka kentlerin sakinleri buna feromenon salgısı ya da organon kabarcıkları diyebilir. İstanbullular için ise aşktır.
On yıl öncesine kadar böyle bir kutlama yoktu. Sevgililer Günü'nü sorgusuz sualsiz kabullendi İstanbul. Hiç düşündünüz mü neden diye? Parke taşlara sorun. Nedenini onlar anlatır.


 

 

Parke taşları size cevap verir mi bilinmez ama, bir şehrin en yakın tanıkları fotoğrafçılardır. Onların karelerine yansır tüm anlar. Hüzünler, sevinçler, bekleyişler hep objektife bir an takılır. Ve alır götürür. Bu sayfalardaki fotoğraflar onların gözüyle İstanbul ve aşkı anlatıyor.

 

"Sinan'ın 1580'lerde yarattığı Şemsi Ahmet Paşa Külliyesi... Deniz karayla birleşmiş... Akıl almaz bir uyum... Avlunun duvarındaki rıhtım boyunca uzanan pencereler, karşı kıyının en etkili görüntülerine açılır. Sinan'ın büyük yapıtlarındaki yücelik bu külliyede yok ama bence bu, Sinan'ın en şiirsel yapıtıdır."

 

"Haçla Hilal'in aşkı İstanbul... Zamanla birbirlerine âşık etmiş onları. Boğaz'ı seyrediyorlar. Bu aşkı Kuzguncuk'ta yaşayıp görmeyenler, görmezden gelenler olmuş. Ama onlar hep omuz omuza...Aynı gökyüzü altında."


 

Sıtkı Kösemen'den İstanbul'da randevu.

"Nasıl bir erkek kadınsız, bir kadın da erkeksiz düşünülemezse İstanbul'u da susuz düşünemiyorum. Her kadının ruhu gibi fırtınalı olan deniz de ona direnmeye çalışan ama deniz olmayınca da hiçbir işe yaramayan senelerin iskelesini içine almak üzere. İskele deniz, deniz iskele."

 

"Farkında olmadan sizi başka durumlara başka düşüncelere sürükleyen bir enstalasyon, bir sanat eseri değerinde... Bir saat! "

 

"Fener... Kırgın iki âşık... Kız ağlıyor, oğlan sakinleştirmeye çalışıyor. Aralarından ne olduğunu anlamama imkan yok. Fotoğrafı bastığımda, duvara çizilmiş kalbi gördüm. Kırık olup olmadığını bimiyorum."


 

"Padihşahların avlanmak için geldikleri Ihlamur Kasrı'na bakan pencere? Her sabah iki güvercin konar. Yitip giden İstanbul'u mu konuşurlar, İstanbul'a bakarak özgürce yaşadıkları aşklarını mı?"

 

"Ne umutlarla gelinen ve ne umutlarla terkedilen bir şehirdir bu. Kapısı açık bir kuş kafesi gibi. Kendisinden uzaklara uçulamayan... Uçmayı unutturacak kadar da şehvetli. Ama bu büyük kafesin içindeki o kafes niye? Çocuklar, size sesleniyorum, işitiyor musunuz?"

 

"Haliç tepeleri... Piyer Loti... Sevdiğinizle... Hey koca Şehir! Bir bardak çayın dumanında sarmalar insanı. Alır götürür maviliklerine, derinliklerine."