Yazı ve  Fotoğraflar: Ömer Kokal

 

Mitolojinin efsaneleriyle örülü geçmişine, Yörük kültürünün hikâyelerini katan Kazdağı, bahar aylarında doğasının tüm cömertliğini ziyaretçilerine sunuyor.

İda yada Kazdağı , binlerce yıldır kim ne ad vermiş olursa olsun onun mütevazi heybeti  bölge insanını geçmişte de etkiledi, bugünde etkiliyor, gelecekte de etkileyecek. İnsanlar  üzerindeki etkisi efsanelerle dile getirilmiş çağlar boyunca. Adını aldığı efsane şöyle anlatılıyor.

     “Tanrılar tanrısı Zeus’un kaçamaklarından biri olan güzeller güzeli İda, Hera’nın öfkesinden kurtulmak için buzağı kılığına girer. Bu durumu öğrenen Zeus’un eşi Hera, buzağı kılığındaki İda’nın başına bir atsineği musallat eder.  Atsineğinden kurtulmak isteyen İda’nın kaçışı tanrıların dağı Olimpos’tan başlayıp Kazdağları’nda son bulur. O gün bugündür bölge İda Dağı olarak anılır.”

    Türklerin bölgeye gelişiyle Yörük kültüründe önemli yeri olan Kaz nedeniyle Kazdağları adını alır. Küçükkuyu’dan, Edremit’e yaklaşık 80 kilometre masif bir kütle halinde uzanan Kazdağları’nın en yüksek noktası 1796 rakımlı Babadağ zirvesi.

      Doğu’dan, batıya doğru uzanan Kazdağları’nın kuzey yamaçlarından gelen rüzgarlar

yoğun bitki örtüsünden aldığı oksijeni güneydeki denizin iyotuyla buluşturur. Bu durum bölgenin Alplerden sonra dünyanın en yüksek oksijen oranına sahip olmasının nedeni.

      Kazdağları’na yapılacak bir yolculukta deniz kıyısıyla, dağın yamaçları arasında sıralanan gezilecek yerlere ulaşmak son derece kolay. Söz konusu mekanlara giden yollar oldukça iyi durumda.

     Kazdağları’nı gezmeye  Yeşilyurt Köyü ile başlamak uygun olur. Böylece bölgenin  geçmişteki   mimarisini ve yaşam biçimini anlayabiliriz. Tamamen taş evlerden oluşan köyde büyük kentlerden gelenlerle, yöre insanı bir arada yaşıyor. Son yıllarda İzmir, İstanbul, Ankara gibi kentlerimizden gelenlerin köy evlerini satın alıp restore etmeleriyle birçok ev yıkılmaktan kurtulmuş. Bu evler bugün konut, pansiyon veya kafe olarak kullanılıyor. Köy halkının çoğunluğunun burayı terk etmemiş olması köyün canlılığının devam etmesini sağlamış.

      Yeşilyurt’tan sonra Edremit’e doğru devam edildiğinde Küçükkuyu’dan geçiliyor. Buradan dağlara doğru beş kilometrelik bir yolla ulaşılan Adatepe Köyü yolculuğun ikinci durağı olabilir. Adatepe’de Yeşilyurt gibi taş evlerden oluşuyor. Ancak burada yaşayanların neredeyse tamamı dışarıdan gelenler. Bu nedenle köyün evleri iyi durumda ancak sokakları bomboş.

     Adatepe’nin girişindeki sarı bir tabela Zeus Altarı’nı işaret ediyor. Yaklaşık on dakikalık keyifli bir yürüyüşle ulaşılan altarın manzarası büyüleyici. Bir tarafta Edremit Körfezi, diğer tarafta Midilli Adası’yla Ege’nin mavisi adeta ayaklarınızın altına seriliyor. Söylenceye göre Zeus, Truva savaşını buradan izlemiş. Ancak manzarayı izlemekten savaşı izlemeye pek fırsat bulduğunu sanmıyorum.

          Zeus’tan söz açılmışken, Kazdağları’nın en ünlü efsanesini anlatmamak olmaz.

      “ Tanrıların Dağı Olimpos’ta yapılan bir düğüne tüm tanrı ve tanrıçalar davet edilmiş, ancak nifak tanrıçası Eris çağrılmamıştı. Bu duruma sinirlenen Eris düğünün eğlencesini bozmak için düğün sofrasının ortasına üzerinde “en güzele” yazılı altın bir elma atar. Güzel olduğunu düşünen tanrıçaların ellerinde dolaşan elma sonunda üç güzelin arasında kalır. Zeus’un huzuruna çıkan Hera, Afrodit ve Athena  elmayı en güzele vermesini isterler. Zor durumda kalan Zeus en güzeli seçmesi için  İda Dağı’nda çobanlık yapan Paris’e gönderir onları. Ancak Paris sıradan bir çoban değil Truva Kralının oğludur. Doğduğunda kahinlerin bu çocuk Truva’nın mahvına sebep olacak demeleri nedeniyle  İda Dağı’na bıraktırılmış ve burada büyümüştür. Paris kendisine Helena’nı aşkını vadeden  Afrodit’i güzel seçer. Ardından Helena’yı alıp Truva’ya kaçırır. Böylece on yıl sürecek savaşlar başlar ve kehanet doğru çıkar. Yani Truva mahvolur.”

           Adatepe Köyü’nden tekrar anayola çıkıp Edremit’e doğru yöneldikten yaklaşık 20 kilometre sonra kaplıcalarıyla ünlü Güre’ye ulaşırsınız. Ancak Güre’ye girmeden önce dağlara doğru tabelalar Tahtakuşlar Etnografya Galerisi’ni işaret eder. 1994 yılında  Unesco ödülünü alan galerinin kurucusu emekli öğretmen Alibey Kudar. Muhtemelen sizi o karşılayacak ve  doyumsuz sohbetiyle Kazdağları’nın öykülerini anlatacaktır. Galeride Yörük kültürünün gündelik kullanım objelerinin yanında Kazdağları’nın şifalı bitkilerini de bulmanız mümkün. Bu bitkilerin nasıl kullanılacağını ve nelere iyi geldiğini yine Alibey Kudar sizlere anlatacaktır. Dünyada sadece Kazdağları’nda yetişen 21 bitki türünden biri olan Kazdağı Köknarı’nın kozalaklarını buradan alabilir ve demlediğiniz çaya katarak keyifle içebilirsiniz.

           Galeriden sonra yola devam ettiğinizde içinden geçeceğiniz Güre özellikle serin havalarda kaplıcaları ve termal sularıyla mutlaka değerlendirilmesi gereken bir seçenek. Güre’den sonraki durağımız patikalarda yürümek ve Kazdağları’nın zirvesinden akıp gelen gürül gürül suların yanıbaşında keyif yapmak isteyenler için Sutüven Şelalesi.

            Akçay’ı geçer geçmez Zeytinli tabelasını takip ettiğinizde kasabanın içindeki tabelalar sizi Sutüven Şelalesi ve Hasanboğuldu Büveti’ne ulaştırır. Dilerseniz aracınızı Beyoba Köyü’nde bırakabilir ve buradan  başlayan hoş bir patikadan kısa bir yürüyüşle şelaleye ulaşabilirsiniz.

           Homeros’un İlyada Destanında bölgeyi, “bin pınarlı İda” diye tanımlamasının  nedeni, yaklaşık 15 metreden dökülen şelaleyi görünce daha iyi anlaşılıyor. Şelale ve çevresi doğaseverler için tam bir cennet görünümünde.

          Şelaleden dere boyunca yapılacak kısa bir yürüyüş sizi etkileyici öyküsüyle ünlü Hasanboğuldu Büvetine ulaştırır. Akan suların darbeleriyle oluşan havuzlara büvet deniyor. Burasıda büyükçe bir havuz görünümünde. Ünlü öykücümüz Sabahattin Ali’nin bir kitabında anlattığı Yörük kızı Emine ile ovalı Hasan’ın hazin aşk hikayesinin son bulduğu Hasanboğuldu Büveti yaz aylarında yüzmek için uygun bir mekan.

         Kazdağları doğasının bir aynası olan  Sutüven Şelalesi ve Hasanboğuldu Büveti’nin ardından  Edremit’i görmek gerekir. Edremit’in girişinde yer alan ve yüz yıllık zeytinyağı geleneği olan Midas firmasının açtığı ve geçmişte zeytinyağı üretiminde kullandıkları malzemeleri sergiledikleri müze görülmeye değer. Buradan bölgenin ünlü sızma zeytinyağını alma şansıda bulabiliyorsunuz.

         Kazdağları’nın geleneksel köylerini ve doğasını gezmenin ardından , bu geleneklerin ve coşkulu doğanın bölgenin daha büyük yerleşimlerini nasıl etkileyip, şekillendirdiğini anlamak için son durak kesinlikle Edremit olmalıdır.       



 

 ÖNE ÇIKANLAR

Taş gibi: Adatepe köyü
Küçükkuyu’dan beş kilometre mesafede olan köyün taş evleri ve pitoresk manzarası mutlaka görülmeli; sessiz sokaklarında yürünmeli.

Ege’ye kuşbakışı: Zeus Altarı
Muhteşem Edremit Körfezi manzarasıyla insanı büyüleyen mekândaki dilek ağaçları da herhangi bir isteği olanlar için 24 saat hizmet veriyor. Acil ihtiyacı olanlara duyurulur!

Geçmişteki gibi: Yeşilyurt köyü
Yeşilyurt köylüsü, kente göçe prim vermemiş ve buradaki yaşamına hâlâ devam ediyor. Bunun yanı sıra dışarıdan gelenlerin açtığı kafe ve butik oteller de köyün renklerine renk katmış.

Köydeki vaha: Hünnap Han
Tarihi taş konağı restore ederek ortaya butik bir otel çıkarmışlar. Son derece konforlu odalarının yanında bahçesi de çok şık.
Adatepe köyü. Tel: (0286) 752 65 81.
www.hunnaphan.com

Manzaralı kahvaltı: Turistik tepe
Küçükkuyu-Ayvacık yolundaki mekânda Midilli ve körfez manzarası eşliğinde nefis bir kahvaltı yapabilir, yöreye özgü çeşitli ürünleri buradan satın alabilirsiniz.

Bam Teli: Yol Konağı
Filiz ve Tayfun Talipoğlu’nun şirin pansiyonu aynı zamanda şarapevi olarak da hizmet veriyor.
Yeşilyurt köyü. Tel: (0286) 752 05 00.
www.yolkonagi.8m.com

Doğanın içinde: Erguvanlı Ev
Kazdağı’nın yoğun bitki örtüsü içindeki mekân, doğanın keyfini ve dinginliğini yaşamak isteyenler için ideal.
Yeşilyurt köyü. Tel: (0286) 752 56 76. www.erguvanliev.com

Dağdaki cennet: İdaköy Çiftlikevi
Sema ve İskender Azatoğlu çifti, emekli olduktan sonra bu cennet mekânı yaratmışlar.
Çamlıbel Köyü.
Tel: (0266) 387 34 02.
www.idaköy.com

Yörük kültürü: Tahtakuşlar Galerisi
1994 BM UNESCO ödüllü mekânın sahibi olan Kudar ailesinin tüm fertleri galeri için bir şeyler üretiyor.
Tahtakuşlar köyü/Güre.
Tel: (0266) 387 33 40.
www.etnografyagalerisi.com

Zeytinin sütü: Hüseyin Meral
Zeytinin yağının kendi kendine çıkmasını sağlayan özel yöntemle üretilen süt ilaç gibi kullanılıyor.
Zeytinevi Kafe. Adatepe köyü.
Tel: (0286) 752 66 10.

Su dünyası: Sutüven Şelalesi
Yaklaşık 15 metreden dökülen coşkulu şelalenin yanında, efsanesiyle ünlü Hasanboğuldu büveti mutlaka görülmeli.
Beyoba köyü-Zeytinli.
Tel: (0266) 241 32 96.

Sağlık için: Adramis Termal
Kazdağları’nda yapılan keyifli bir yürüyüşten sonra yorgunluk atmak isteyenler için otelin termal suları önerilir. İzmir yolu üzerinde...
Tel: (0266) 376 13 14.
www.adramistermal.com

Altın sıvı: Midas Sızma
1899 yılından bu yana zeytinyağı üreten firma nefis tadını harika ambalajlarda sunuyor. Ayrıca 106 yıllık geçmişlerini müzelerinde görmek mümkün.
Tel: (0266) 392 13 46.
www.midaszeytinyagi.com

Doğada yürüyüş: Kazdağı parkurları
Geçmişte Adatepe ve Yeşilyurt sakinlerinin, kıyıdaki yerleşimlere inmek için kullandığı taş döşeli yollar şimdi doğa yürüyüşçülerine hizmet ediyor.

Sessizliğin içi: Zeus Han
Köyün meydanındaki heybetli çınar ağacının gölgesindeki eski, iki katlı taş yapı, dört odalı şirin bir pansiyona dönüştürülmüş.
Adatepe Köy Meydanı.
Tel: (0286) 752 54 04.

Geleneksel tatlar: Ömür Restoran
Kazdağı’nda üretilen zeytinyağı ve sebzeler 80 yıllık tecrübeyle Türk mutfağının nefis tadlarına dönüştürülüyor. Burada mutlaka bir öğün yemelisiniz!
Menderes Bulvarı No: 20, Edremit.
Tel: (0266) 385 26 26.

 

Bu makale Voyager dergisinde Nisan 2005 de yayınlanmıştır.